Pokrzywka to choroba skóry charakteryzująca się pojawieniem wypukłych, czerwonych i swędzących pręg.
Zmiany te mogą różnić się wielkością i tworzyć skupiska, które pojawiają się na różnych obszarach ciała, takich jak twarz, ramiona, nogi i tułów.
Chociaż pręgi zazwyczaj znikają samoistnie po kilku godzinach lub dniach, w niektórych przypadkach mogą nawracać, znacząco wpływając na samopoczucie i jakość życia osób cierpiących na pokrzywkę.
Pokrzywka to częsta i często niepokojąca reakcja skórna, która objawia się pojawieniem się pręg lub guzków na skórze. Zmiany te, których rozmiary wahają się od małych plamek do dużych blaszek, charakteryzują się wypukłością, zaczerwienieniem lub kolorem skóry i zazwyczaj intensywnym swędzeniem. Chociaż może budzić niepokój, w większości przypadków pokrzywka jest łagodną i przemijającą dolegliwością.
Pokrzywka występuje, gdy pewne komórki w organizmie, zwane mastocytami, uwalniają histaminę i inne mediatory chemiczne do krwiobiegu. To uwalnianie powoduje wyciek płynu z małych naczyń krwionośnych w skórze (naczyń włosowatych), co prowadzi do powstania charakterystycznych obrzękowych bąbli.
Główne objawy pokrzywki obejmują:
Pokrzywka: wypukłe, dobrze odgraniczone zmiany, które mogą być blade w środku i czerwone na brzegach.
Świąd: Swędzenie, które może być łagodne lub bardzo intensywne.
Zanikający charakter: Jedną z najbardziej charakterystycznych cech jest to, że pojedyncze bąble zwykle znikają w ciągu 24 godzin, nie pozostawiając śladu, choć nowe mogą pojawiać się na innych obszarach ciała.
W niektórych przypadkach pokrzywce może towarzyszyć obrzęk naczynioruchowy, czyli obrzęk głębszych warstw skóry. Obrzęk naczynioruchowy zazwyczaj obejmuje powieki, usta, dłonie, stopy lub narządy płciowe i może powodować uczucie ucisku lub bólu. Jeśli obrzęk naczynioruchowy obejmuje gardło lub język, może utrudniać oddychanie i jest uznawany za stan nagły wymagający interwencji medycznej.
Rodzaje pokrzywki
Pokrzywkę klasyfikuje się przede wszystkim według czasu jej trwania:
Ostra pokrzywka: To najczęstsza postać. Napady trwają krócej niż sześć tygodni, a przyczyna jest często możliwa do zidentyfikowania.
Pokrzywka przewlekła: Diagnozuje się ją, gdy nawroty utrzymują się dłużej niż sześć tygodni. W wielu przypadkach pokrzywki przewlekłej trudno jest ustalić jej konkretną przyczynę – jest to tzw. przewlekła pokrzywka spontaniczna (lub idiopatyczna).
Ponadto występuje pokrzywka indukowana lub fizykalna, w której pokrzywka jest wywoływana przez określony bodziec zewnętrzny, taki jak:
Dermografizm: pojawianie się pokrzywki w wyniku drapania lub pocierania skóry.
Pokrzywka z zimna: Wywołuje ją ekspozycja na zimno.
Pokrzywka uciskowa: Wywołuje ją długotrwały ucisk na skórę (np. przez ciasne ubranie).
Pokrzywka słoneczna: Wywoływana przez ekspozycję na światło słoneczne.
Pokrzywka cholinergiczna: związana ze wzrostem temperatury ciała, np. podczas wysiłku fizycznego lub gorącej kąpieli.
Najczęstsze przyczyny pokrzywki
Istnieje szeroki wachlarz możliwych czynników wyzwalających ostrą pokrzywkę:
Reakcje alergiczne: na żywność (np. skorupiaki, orzechy, jaja i mleko), leki (antybiotyki, środki przeciwbólowe np. aspiryna lub ibuprofen), ukąszenia owadów lub lateks.
Zakażenia: wirusowe (np. przeziębienie lub zapalenie wątroby) i bakteryjne (angina paciorkowcowa).
Czynniki fizyczne: Jak wspomniano w przypadku pokrzywki wywołanej.
Stres emocjonalny: Mimo że nie jest bezpośrednią przyczyną, może zaostrzać objawy u osób podatnych.
W przypadku pokrzywki przewlekłej często nie udaje się znaleźć przyczyny zewnętrznej. W znacznym odsetku tych przypadków uważa się, że przyczyną jest autoimmunologia, co oznacza, że układ odpornościowy organizmu atakuje mastocyty.
Diagnoza i leczenie
Rozpoznanie pokrzywki opiera się przede wszystkim na badaniu fizykalnym i wywiadzie pacjenta. Lekarz postara się określić czas trwania nawrotów i możliwe czynniki wyzwalające.
Leczenie ma na celu przede wszystkim złagodzenie objawów i, jeśli to możliwe, unikanie czynników wyzwalających:
Leki przeciwhistaminowe: Stanowią podstawę leczenia. Blokują działanie histaminy, zmniejszając świąd i powstawanie pokrzywki. Stosuje się zarówno leki przeciwhistaminowe dostępne bez recepty, jak i na receptę.
Kortykosteroidy: W cięższych lub bardziej przewlekłych przypadkach w celu zmniejszenia stanu zapalnego można przepisać doustne kortykosteroidy na krótki okres.
Unikanie czynników wyzwalających: Jeśli zidentyfikowano konkretny czynnik wyzwalający, na przykład żywność lub lek, najważniejszym działaniem jest jego unikanie.
